مذاکره در باب تغییر وزرا

کدخبر: ۲۷۱۷
مذاکرات نمایندگان دارالشورای ملی روز سه‌شنبه ۸ اردیبهشت۱۲۸۶ شمسی درباره مساله نان و اعتراض‌های موجود به ناکارآمدی وزرا بود که خلاصه آن را در زیر می‌خوانید:
مذاکره در باب تغییر وزرا

مذاکرات این‌طور شروع شد که درخصوص عمل نان چندین رقعه نوشته‌شده هیچ‌کدام مفید فایده نشده و پریروز شرحی در جواب مرقومه جناب آقای میرزا سید محمد مجتهد از بابت عمل نان نوشته و تمام تقصیرها را به گردن کمپانی نان گذاشته و حال آنکه ما خبر داریم کمپانی خیلی جد وجهد و همراهی کرده است! هر وقت می‌خواهیم به وزرا اعتراض کنیم می‌گویند بی‌احترامی نشود، پس با احترام چگونه با اینها رفتار کنیم و حال آنکه تمام وزرا از همراهی با مجلس استنکاف دارند و حسن تدبیری که به نظرشان رسیده همین است که با اهمال مانع پیشرفت مجلس شوند.

محال است جلوگیری از این ملت شود تمام مردم رو به آسایش و ترقی قدم می‌زنند؛ بنده الان دو سه هفته است جزو اعضای انجمن عرایض هستم و می‌بینم به واسطه تظلماتی که می‌شود چه محشری است این هیات وزرا امتحان خود را دادند چاره نیست، جز آنکه هیات وزرا تغییر کند، وزیر امور خارجه ما به‌قدر یک نفر پلیس نمی‌تواند کار صورت بدهد.

در این‌موقع باز صحبت از مساله نان شد. این اقدام در عمل نان که یک اندازه این دو روزه بهتر شده موقتی است یا اینکه باز همان اشکالات سابق خواهد بود و به مردم خواهند گفت مجلس مانع است. دیشب هفت هشت خروار نان مانده بود که به فروش نرفته بود. امیدواریم ترتیب نان درست شود، ولی از طرف دولت آن مساعدتی که باید بشود نشده! رییس سوال کردند چه اقداماتی به عمل آمده که اسباب اطمینان شود؟

یکی از روسای کمپانی جواب داد: اقدام این است که ما خودمان از قم با گاری گندم وارد کردیم و در این‌موقع مکتوب وزارت داخله که در جواب رقیمه آقای آقا میرزا سید محمد مجتهد نوشته شده بود قرائت کردند مشعر به اینکه آنچه عقیده من است، نباید این معاذیر را از کمپانی پذیرفت حق این است کمپانی از هر جا هست گندم بخرد، منتها هر چه تفاوت قیمت داشته باشد دولت معاونت خواهد کرد.

یکی دیگر اظهار کرد شصت هزار خروار گندم باید از خالصجات و بلوکات طهران تحویل انبار دیوانی شود، اگر این گندم تحویل شود آیا گرانی می‌شود؟ این شصت هزار خروار جنس نباید تحویل انبار شود، اما کمپانی که ما با هزار زحمت او را تشکیل دادیم و تا حال نان مردم را رسانده مجبور است از هر جا هست گندم بخرد! یکی از وکلا گفتند که دولت همه ساله صد هزار تومان و دویست هزار تومان از بابت مساله نان متضرر می‌شود و حالا چند سال است که همین‌طور است، اگر چنانچه به همین ترتیب که رییس فرمودند اقدام شود، اولا دیگر ضرری به دولت وارد نمی‌آید و ثانیا در طهران هیچ‌وقت نان از یک من یک قران بالاتر نمی‌رود، بلکه کمتر می‌شود.

در این موقع تلگرافی که از یزد توسط حاج محمد اسمعیل آقا به‌مجلس شده بود در همین خصوص قرائت شد مشعر به اینکه حکم شرع و عرف یزد به‌دست ملا حسن و میرزا آقا است. خانه هر کس را می‌خواهند خراب می‌کنند. خانه مرا هم خراب نموده‌اند، حکومت از عهده برنمی‌آید، چنانچه جلوگیری نشود به جاهای دیگر سرایت خواهد کرد. یکی دیگر از وکلا اظهار کرد مخصوصا زن‌ها را محرک می‌شوند که در دکان نانوایی‌ها جمع شده اغتشاش کنند. یکی از روسای بانک اظهار کرد خود خبازها را هم محرکند. مشهدی حسین نامی که در پاچنار دکان دارد چند روز قبل گفت گندم نداریم. حواله دادیم. یک روز بعد از آن باز گفت گندم نداریم و نمی‌توانم از عهده برآیم؛ در صورتی که گندم داشت بالاخره قرار شد دکان را تحویل بدهد به دیگری بدهیم. زمان تحویل گرفتن معلوم شد هشت خروار آرد دارد، بعد از آنکه دکان را از او گرفتند باز سایر خبازها واسطه شدند که مجددا دکان را واگذار به خودش بکنید! یکی دیگر از روسای کمپانی چنین اظهار کرد که وزیر داخله که نمی‌داند بجنورد جزو خراسان است یا استرآباد چه فایده دارد؟ باید عزل او را خواست. یکی دیگر اظهار کرد هزار و هفتصد خروار گندم از بابت خالصه به اقبال‌الدوله حواله دادند که به کمپانی بدهد مدعی شده که من چهل هزار تومان از دولت طلب دارم این پول را بدهید گندم را بگیرید. آخر یکی نیست بپرسد این چه طلبی است که شما دارید صورت آن را بنمایید آن وقت پول بگیرید. یکی از وکلای قزوین اظهار کرد که به‌موجب قانون تمام وزرا ضامن اعمال یکدیگرند، باید تمام این هیات تغییر کند. یکی از وکلا بیان کرد همین هیات وزرا در حضور آقا آمدند و مسوولیت را به عهده گرفتند تا حال چه کرده‌اند؟! باید آنقدر هیات وزرا عوض شوند تا از عهده این مسوولیت برآمده و همراهی کنند. این مجلس شوخی و ملاعبه برنمی‌دارد یا باید به توپ بسته شود یا باید باقی باشد با تمام لوازم و شرایطش (همه یک دفعه اظهار کردند که این مجلس باقی خواهد بود و بهتر از اینها خیال آنها هم آسوده باشد.)

یکی دیگر از وکلا اظهار کرد لباس دوخته شده به جهت سرباز دستی نه تومان به پای دولت حساب کرده‌اند، امروز حاضر است کسی که دستی سه تومان تمام می‌کند. اینها خیانت نیست؟ نباید ما بگوییم آخر ما قسم خورده‌ایم که به دولت و ملت خیانت نکنیم.

یکی دیگر بیان نمود قوام‌الدوله را معزول کردند به‌جهت همین مطلب که این‌گونه برات‌ها را امضا نمی‌کرد. یکی دیگر اظهار کرد آیا این وکلا بد وکلایی هستند که تمام از کارهای شخصی خودشان دست کشیده شب و روز در عقب کار و اصلاح مملکت هستند؟ باز صحبت شد باید هیات وزرا تماما تغییر کند.

یکی از وکلا: وزیر مالیه تا امروز یک قدم برخلاف رفتار نکرده است، هروقت مسوولیت ایشان را طوری کنند که بتوانند از عهده مسوولیت برآیند بهتر از این وزیر مالیه ما کسی را برای عمل مالیه نداریم.